Probabilitatea vs Estatitistika

Probabilitatea eta estatistika, zorizko ikasketaz arduratzen dira ikuspuntu matematikotik.

Probabilitateak, zorizko fenomenoentzat ereduak proposatzen ditu; hau da, ziurtasun osoz aurresan daitezkeenak eta haren ondorio logikoak aztertzen ditu.

Estatistikak aldiz, metodo eta teknikak eskaintzen ditu, datuak ulertzea ahalbidetzen dutena ereduetatik aurrera.

Ondoren era hedatuago batean definituko ditugu biak

Probabilitatea:

Datu multzo zenbakiduna da, era ordenatu eta sistematiko batean aurkeztuak direnak.

Erregulartasunak bilatzeko, klasifikatzeko, laburtzeko  eta datuak analizatzeko, metodoetaz eta prozeduretaz arduratzen da. Probabilitateen kalkulu zientifikoak, batzuetan intuizioak modu oker batean adierazten diguna ulertzen laguntzen digu. Esaterako, demagun 23 pertsona ditugula, kalkuluak adierazten digu bi pertsonek egun berean urteak betetzeko probabilitatea %50ekoa dela, intuizioz esango ez genukeena. Hortaz, probabilitatea, demografian, medizinan, komunikabideetan, informatikan, ekonomian eta finantzetan oso erabilia da.

Estatistika:

Estatistikaz hitz egitean, zenbakizko datu multzo batean pentsatzen dugu, era ordenatu eta sistematiko batean errepresentatuak direnak. Hala ere, estatistikaren inguruko pentsamendu hau ezagunena izan arren (komunikabideengatik, etab.) estatistika ez da hori bakarrik. Izan ere, estatistika gaur egungo tresna bakarra da, edozein motatako ikerketan, emaitzak lortu eta argitara eman ditzakeena eta lege deterministengatik erasotua izan ez daitekeena. Estatistika datuak analizatzeko, erregulartasunak bilatzeko, laburtzeko,klasifikatzeko eta jasotzeko prozedimentuetaz eta metodoetaz arduratzen da (Estatistika Deskribatzailea), beti ere aldakortasuna eta ziurgabetasuna berezko kausa bat izanik. Baita datuetatik abiatuz inferentziak eginik, erabakiak hartzeko helburuarekin eta iragarpenak eginik (Estatistika inferentziala).

Estatistikan ausazko aldagaiekin lan egiten da, eta hauek lege probabilistiko batez zehaztuta daude.

Adibidez, dado bat botatzen badugu 6 aldeetako bat ateratzeko probabilitatea ⅙ da eta zenbaki bakoiti bat ateratzeko probabillitatea ½ da. Baina dadoa 100 aldiz  botatzen badugu eta lortutako balioak gordetzen baditugu; 1 zenbakia 12 aldiz, 2 zenbakia 17 aldiz, 3 zenbakia 23 aldiz, 4 zenbakia 21 aldiz, 5 zenbakia 19 aldiz eta 6 zenbakia 8 aldiz atera dela ikusten dugu ausazkoak izan diren 100 jaurtiketa horietan. Datu hauek erabiliz, estatistika erabiltzen ari gara eta ez probabilitatea, izan ere, hautatutako lagin espazio batean lan egiten ari gara eta ez espazio osoan.

Beraz dado bat botatzen badugu, zenbaki bat ateratzeko probabilitatea ⅙ izaten jarraituko du, baina estatistika erabiliz zenbaki baten aldeko hautaketa egin dezakegu.

Ondorioz, probabilitateen kalkuluan aukera guztiek ateratzeko aukera berdina dutela esan arren, estatistikaren bidez aukeretako baten alde egin dezakegu, lagin zehatz batean gehiagotan atera baita.

Dakigunez, estatistikako elementu garrantzitsuenetarikoak media, mediana, batez bestekoa eta desbideratze estandarra dira. Horietako batzuk, probabilitateen kalkuluan ere agertuko zaizkigunak. Adibidez, banaketa normalaren {X:N(µ,σ)} bi parametroak (µ,σ), batez bestekoa eta desbideratze estandarra dira hurrenez hurren. Hurrengo taulan bien arteko erlazio gehiago beha ditzakegu: